İlamsız icra takibi, tarafların özel borç ilişkilerinden doğan ve yükümlülüğünün yerine getirilmemesi neticesinde alacağın Devlet gücüyle tahsil edilmesini sağlayan hukuki bir prosedürdür. İlamsız icra takibi, icra hukukunda haciz yoluyla takip üst başlığı altında karşımıza çıkmaktadır. Yazımızda ilamsız icra takibi nedir? ve ilamsız icra takibi nasıl yapılır? soruları incelenecektir.
İçindekiler
İcra hukukunda genel olarak iki takip yolu bulunmaktadır. Bu kapsamda “Haciz Yoluyla Takip” ve “Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla” takip olmak üzere iki farklı başlık mevcuttur. Haciz Yoluyla Takip de kendi içinde “ilamsız takip” ve “ilamlı takip” olmak üzere iki alt başlığa ayrılmaktadır.
İlamsız İcra Takibi Nedir?
İlamsız icra takibi, para ve teminat alacakları ile kiralanan taşınmazların tahliyesi adına başvurulabilen takip türüdür. İlamsız icra takibi de kendi içerisinde; genel haciz yolu ile takip, kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip ve kiralanan taşınmazların tahliyesi yoluyla takip olmak üzere üçe ayrılır.
a- Genel Haciz Yoluyla Takip
Genel haciz yoluyla takip, para ve teminat alacakları için başvurulabilen ve başvuru esnasından herhangi bir belge olmadan başvuruya imkan tanıyan icra takibi yoludur. Bu durum, herhangi bir belge ile başvurulmasına engel değildir. Genel haciz yoluyla takibe başlayabilmek için, alacağın yalnızca para veya teminat alacağı olması gerekmektedir. Örneğin, bir bankanın ödenmeyen bir kredi borcunun tahsili için, sözleşmeye istinaden başvurduğu icra takip yolu, genel haciz yoluyla takiptir (Rehinle teminat altına alınmış bir alacak bulunmadığı durumlarda). Bunun dışındaki alacaklar için ilamlı icra takibine başvurmak gereklidir.
b- Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip, alacaklının elinde bono, poliçe veya çek bulunması durumunda başvurduğu özel bir takip türüdür. Bu takip türünde, genel haciz yoluyla takipten farklı olarak itiraz, yetki gibi durumlar ortaya çıkmaktadır.
c- Kiralanan Taşınmazların Tahliyesi Yoluyla Takip
Bu takip türünde, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü hedeflenmektedir. Kira bedelinin ödenmemesi veya kira sözleşmesinde belirtilen sürenin (Türk Borçlar Kanunu kapsamında) dolması üzerine kiralanan taşınmazların tahliyesi yoluna başvurulabilir.
d- Kira Uyuşmazlıklarında Arabulucuya Başvurulması Gerekir mi?
Yeni düzenleme uyarınca 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava şartı olarak arabulucuya başvuru şarttır. Fakat ilamsız icra yoluyla tahliye arabuluculuk şartından muaftır.
İlamsız İcra Takibi Nasıl Yapılır?
İlamsız icra takibi İcra Müdürlükleri aracılığıyla başlatılmaktadır. İlamsız icra takibi nasıl yapılır? sorusunu cevaplamadan önce, takibin niteliğinin ortaya konması gerekmektedir.
Belirtildiği üzere ilamsız icra takibi de kendi içerisinde üç başlığa ayrılmaktadır. Eğer alacaklı, borçlu ile aralarındaki özel hukuk ilişkisine dayanan bir alacağı tahsil etme amacındaysa ve elinde kambiyo senedi de bulunmuyorsa, genel haciz yolu ile takip yapabilir. Genel haciz yolu ile takip, bir takip talebi ile icra dairesinden talep edilir. Alacaklının takip talebi neticesinde, (uygulamada takip talebi doldurulur ve icra dairesine teslim edilir.) icra müdürü tarafından bir ödeme emri düzenlenir ve borçlunun belirtilen adresine tebliğ edilir.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte ise yine aynı prosedür uygulanırken, senedin aslının da icra dairesine teslim edilmesi gereklidir. Bu takip türünde icra müdürü, genel haciz yoluyla takipten farklı olarak, senedin vadesinin gelip gelmediğini, senedin aslının teslim edilip edilmediğini inceler.
Meslektaşlarımıza yönelik olarak hazırlanan, UYAP üzerinden ilamsız icra takibi açılışına ilişkin videoyu buradan izleyebilirsiniz.
İlamsız İcra Takibine İtiraz Nasıl Yapılır? İlamsız İcra Takibinde İtiraz Süresi Ne Kadardır?
İlamsız icra takibine itiraz, prosedür olarak takip türleri açısından farklılık göstermese de ortaya çıkardığı hukuki sonuçlar bakımından farklılık gösterir.
Genel haciz yoluyla takipte borçlunun, icra müdürlüğü tarafından gönderilen ödeme emrini tebliğ aldıktan sonra 7 gün itiraz süresi bulunmaktadır. Bu süre hafta sonuna denk gelirse, takip eden ilk iş gününe uzar.
İlamsız icra takibine itiraz edebilmek için gerekli koşullar şunlardır;
1- Ödeme emrinin tebliğ edilmesi.
İtiraz süresi ödeme emrinin tebliği ile başlamaktadır. Ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 günlük süre itirazsız geçmeden takip kesinleşmez. Durum bu olmakla beraber Yargıtay, alacaklının takibe devam etme iradesinin bulunması halinde, borçlunun ödeme emrini tebliğ almadan önce icra takibini öğrenmesi ve itiraz etmesi halinde de itirazın geçerli olacağını kabul etmektedir.
2- İtiraz açık ve net yapılmalıdır.
İtirazın geçerli olabilmesi için iradenin net şekilde ortaya konması gerekmektedir.
3- İtiraz edecek kişinin itiraz ehliyeti bulunmalıdır.
Ödeme emrine istinaden borçlu gösterilmeyen kişilerin itiraz hakkı bulunmamaktadır.
4- İtiraz, süresi içinde yapılmalıdır.
Ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde itiraz edilmelidir.
İlamsız icra takibine itiraz sonrası takip durmaktadır (gerekli koşulların gerçekleşmesi kaydıyla). İcra müdürlüğünün itirazın haklılığını inceleme gibi bir yetkisi bulunmamaktadır. Yukarıda belirtilen hususlar genel haciz yoluyla takip adına geçerlidir. Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte veya kiralanan taşınmazların tahliyesi yoluyla takipte süreç ve sonuçlar farklılık göstermektedir.
İtirazın neticesinde duran takibin devamı için, itirazın tebliğinden itibaren 1 yıl içinde itirazın iptali davası açılabilir veya itirazın kaldırılması yoluna başvurulabilir. İcra takibine itiraz ve itirazın devamı için gerekli prosedürlere ilişkin yazımıza, buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
İcra Takibine İtiraz Nereye Yapılır?
Ödeme emrine karşı itirazlar, kural olarak ödeme emrinin gönderildiği icra dairesine yapılmaktadır. Fakat borçlunun başka bir şehirde bulunması halinde, ödeme emrinin gönderildiği icra dairesine gönderilmek üzere, bulunduğu yer icra dairesine itirazda bulunabilmesi mümkündür. İcra ve İflas Yönetmeliği uyarınca itirazlar, sözlü veya dilekçe ile yapılabilir. Fakat uygulamada itirazlar, yalnızca dilekçe ile kabul edilmektedir. Bu bakımdan hazırlanan itiraz dilekçesinin, icra dairesine teslim edilmesi gerekmektedir.
İcra takibine itiraz yazımızı da okumanızı tavsiye ediyorum.
Ayrıca icra takibine itiraz dilekçesi örneği için buraya tıklayabilirsiniz.
İlamsız İcra Takibinde Yetkili İcra Dairesi
Yetki, icra takibinin yer bakımından yetkili icra dairesini tanımlamada kullanılan bir terimdir. İcra hukukunda genel haciz yoluyla takipte, Hukuk Muhakemeleri Kanununa (HMK) atıf yapılmıştır. Bu bakımdan HMK’da geçerli olan yetki kuralları, genel haciz yoluyla takipte de uygulanır.
İlamsız icra takibinde yetkili icra dairesi, genel ve özel yetki kuralları çerçevesinde incelenir. Genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yer icra dairesidir.
Birden fazla borçlu bulunması halinde, bunların herhangi birinin bulunduğu yer icra dairesinde takip başlatılabilir. (Nafakaya ilişkin yetki hükümleri saklıdır.)
Özel yetkili icra dairesi ise, sözleşmenin kurulduğu yer icra dairesi ve sözleşmesinin ifa edileceği yer icra dairesidir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu uyarınca para borçları götürülecek borç niteliğinde olduğundan dolayı, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ifa edilir. Bu bakımdan alacaklı, para alacağı için kendi yerleşim yeri icra dairesine de başvurabilir.
Önemli Not: İlamsız icra takibinde yetkili icra dairesi kambiyo senetlerinde farklılık gösterir. Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte alacaklı, para alacağı için kendi yerleşim yeri icra dairesine başvuramaz. Çünkü kambiyo senetleri aranacak borç kapsamındadır ve borçlunun yerleşim yeri icra dairesi yetkilidir.
Sıkça Sorulan Sorular
